Mạo từ Italiana-Tây Ban Nha-Bồ Đào Nha-Pháp

Mạo từ hoặc Quán từ của các Ngôn ngữ Châu Âu được định nghĩa cũng như được giới thiệu chung như dưới đây:

2./.  Mạo từ
Hầu hết các Ngôn ngữ Châu Âu (trừ tiếng Nga và các Ngôn ngữ Châu Á không có khái niệm về Mạo từ) đều có Mạo từ Xác định và Mạo từ Bất xác định đứng trước Danh từ trong câu để chỉ rõ đó là Danh từ hoặc cụm Danh từ.

Vì sao phải sử dụng các Mạo từ này? 
Đối với những người đã từng học ít nhất một trong những Ngôn ngữ Châu Âu hoặc những người từng nói tiếng Mẹ đẻ là một trong những Ngôn ngữ Châu Âu thì đối với họ khái niệm Mạo từ không có gì gọi là xa lạ và càng không có gì để bàn cãi nhưng đối với những người chưa từng biết đến các Ngôn ngữ Châu Âu thì Mạo từ là một khái niệm hết sức ngỡ ngàng.

Vậy thì giữa các Ngôn ngữ Châu Âu và Châu Á có gì khác biệt?
Đó chính là có nhiều Ngôn ngữ Châu Á thường sử dụng Từ loại (là một Trợ từ để phân loại các Danh từ thuộc loại nào về người, vật hay động vật hay sự kiện....) 

Ví dụ trong tiếng Việt nói 'có năm người Đàn ông và có 2 người Phụ nữ'  hoặc 'đó là con chó'
Trong câu này có các Danh từ lần lượt là 'Đàn ông' và 'Phụ nữ' hoặc 'chó', và các Từ loại lần lượt là 'người' và 'con'
Không chỉ có tiếng Việt mà rất nhiều Ngôn ngữ Châu Á như tiếng Thái, tiếng Lào, tiếng Khmer, tiếng Hàn và tiếng Nhật... đều sử dụng các Từ loại này đi kèm với các Danh từ và có thể nói rằng Từ loại trong các Ngôn ngữ Châu Á tương đương với các Mạo từ trong các Ngôn ngữ Châu Âu.

Điều khác biệt giữa khái niệm Mạo từ trong các Ngôn ngữ Châu Âu và Từ loại trong các Ngôn ngữ Châu Á là ở chỗ các Từ loại không phân biệt cho các trường hợp xác định hay bất xác định và cũng không có sự biến đổi khác biệt khi biểu thị số ít hay số nhiều hoặc giống của Danh từ.
Trong lúc các Mạo từ thường bị thay đổi theo Giống và số nhiều/số ít của các Danh từ (thậm chí trong tiếng Đức còn bị biến đổi theo Cách/Cấu trúc Ngữ pháp) đồng thời được chia ra hai trường hợp cụ thể là Mạo từ Xác định và Mạo từ Bất xác định.

Vì vậy, Chức năng Ngữ pháp cơ bản của các Mạo từ trong các Ngôn ngữ Châu Âu là chỉ để chỉ rõ sự xuất hiện của các Danh từ đứng trong câu... Điều đó có nghĩa rằng thay vì phải sử dụng các Từ loại đặc trưng cho từng loại Danh từ trong các Ngôn ngữ Châu Á sẽ trở nên rất phức tạp vì mỗi loại Danh từ sẽ phải dùng một Từ loại riêng thì các Ngôn ngữ Châu Âu đều được sử dụng nhất quán bằngMạo từ mà thôi. Và sự khác nhau cơ bản ở đây nữa là có thể trong các Ngôn ngữ Châu Á không bắt buộc phải sử dụng các Từ loạikèm theo Danh từ trong lúc các Ngôn ngữ Châu Âu thì bắt buộc phải có mặt Mạo từ trước các Danh từ.

Như vậy, bây giờ chỉ còn phân biệt sự khác nhau giữa Mạo từ Xác định và Mạo từ Bất xác định khác nhau ở đâu.

Bởi vì các Mạo từ này được sử dụng kèm theo Danh từ và phụ thuộc Danh từ về Giống và Số cho nên khái niệm Xác định hay Bất xác đình này cũng không do Mạo từ quyết định cho Danh từ mà ngược lại là Mạo từ bị quyết định bởi Danh từ.
Có nghĩa rằng việc phải sử dụng Mạo từ Xác định hay Mạo từ Bất định là do Danh từ được sử dụng trong câu quyết định cho nên phải cân nhắc và xác định Danh từ được sử dụng là loại Danh từ xác định hay bất xác định cũng như thuộc giống và số nào để lựa chọn Mạo từ cho phù hợp. Đây chính là điều mà rất nhiều người cảm thấy lúng túng khi sử dụng các Mạo từ lúc bắt đầu học một Ngôn ngữ Châu Âu bất kỳ.

Cho nên dưới đây nêu ra những trường hợp sử dụng cụ thể về Mạo từ:

       Mạo từ/Quán từ Xác định
Trong tất cả các Ngôn ngữ Châu Âu (chỉ trừ những Ngôn ngữ nào không sử dụng Mạo từ hoặc Quán từ) đều có một quy định thống nhất cho việc sử dụng Mạo từ/Quán từ Xác định một cách giống nhau triệt để cho những trường hợp như dưới đây:
       
      Đi kèm với Tên riêng Quốc gia (hoặc người ta sẽ bỏ qua không dùng Mạo từ)
      Các Danh từ đã được nhắc tới ít nhất một lần trước đó
      Với những Danh từ không thể tính và không thể đếm được... Trong trường hợp này thì một số Ngôn ngữ Châu Âu lại có Mạo từ dùng riêng cho nó. Ví dụ trong tiếng Pháp thì 'le', 'la' và 'les' là Mạo từ Xác định được dùng cho những Danh từ có thể tính và đếm được như 'les étudiant' (tức là những sinh viên) nhưng đối với các loại Danh từ không thể tính và đếm được thì người ta dùng 'de' hoặc 'des' ...  ví dụ như 'nước uống' thì người ta dùng 'd'eau' hoặc 'bánh mì' thì người ta dùng 'de pain'.

Hoăc trong tiếng Ý và tiếng Bồ Đào Nha khi Danh từ ở số nhiều thì người ta thường dùng Mạo từ Xác định. Trong lúc tiếng Pháp và tiếng Tây Ban Nha vẫn thì nếu không được nằm trong những đối tượng kể trên thì vẫn phải dùng Mạo từ Bất xác định.

Chú ý: Mạo từ Xác định luôn được sử dụng phù hợp với Giống và Số ít/Số nhiều của Danh từ...

Trong nhiều Ngôn ngữ thậm chí người ta chỉ dùng mỗi Mạo từ/Quán từ Xác định để thay thế luôn cho Danh từ (tức là chỉ sử dụng mỗi Mạo từ/Quán từ Xác định mà không cần phải đề cập đến Danh từ nữa).
Ví dụ, trong tiếng Pháp có câu:  Je veux le/la/les voire 
                            có nghĩa là:  Tôi muốn gặp nó/chúng nó
Mà ở đây 'le' hoặc 'la' hoặc 'les' chính là các Mạo từ Xác định được sử dụng để thay thế cho một Danh từ nào đó mà người ta không cần phải nói đến (vì đã được nói đến trước đó).
Tương tự, trong tiếng Tây Ban Nha cũng sử dụng câu 'Yo le hablo
                                                            có nghĩa là: tôi nói với cô ấy/anh ấy/họ
Tuy nhiên, trong trường hợp này người ta đưa ra khái niệm Túc từ (Tân ngữ) gián tiếp và Trực tiếp thay cho khái niệm Mạo từ nhưng thực tế nó chỉ là Mạo từ để đại diện thay thế cho sự có mặt của một Danh từ cụ thể mà trước đó đã từng được nhắc tới.

             Mạo từ Bất xác định
Ngược lại với những trường hợp đã được đề cập trên đây thì Mạo từ Bất xác định được sử dụng và Mạo từ Bất xác định cũng phải hợp với Giống và Số ít/Số nhiều của Danh từ.
Đối với Số ít của các Danh từ thì người ta thường lấy đại diện cho Danh từ với số lượng là 1 nên Mạo từ Bất xác định ở Số ít cũng chính là 1 và chỉ phối hợp với giống của Danh từ. Ví dụ trong tiếng Pháp, số 1 là 'un' và thuộc giống đực nên khi hợp với giống cái thì nó phải biến thành 'une' tức là thêm 'e' vào cuối theo các biến đổi thành giống cái trong tiếng Pháp.
Tương tự, tiếng Tây Ban Nha và Bồ Dào Nha cũng như tiếng Ý thì 'un' hoặc 'uno' cũng là 1 nên khi biến thành giống cái sẽ là 'una'..

Hệ thống Mạo từ/Quán từ các Ngôn ngữ

Dựa vào những định nghĩa trên đây, Hệ thống Mạo từ/Quán từ của các Ngôn ngữ được giới thiệu cụ thể như dưới đây:

      Hệ thống Mạo từ Bất xác định

Mạo từ Bất xác định Tiếng Pháp Tây Ban Nha  Italiana Bồ Đào Nha  
Giống đực un un un/uno um
Giống cái une una una uma
Số nhiều des dos dei/degli/delle uns/umas
Chú ý: Chỉ có trong tiếng Pháp và tiếng Tây Ban Nha mới có khái niệm Mạo từ Bất xác định ở số nhiều là des/dos nhưng trong tiếng Ý và tiếng Bồ Đào Nha không có khái niệm Mạo từ Bất xác định ở số nhiều: Mặc dù vẫn đưa vào giới thiệu các Mạo từ Bất xác định 'un' ở số nhiều là 'dei' và 'uno' ở số nhiều là degli và 'una' ở số nhiều là 'delle' nhưng mà nó có nghĩa khác sẽ được nói tới ở những trường hợp cụ thể.

Trong tiếng Ý, Mạo từ Bất xác định 'uno' được sử dụng trong các trường hợp nó đứng trước z, gn, ps, hoặc s + phụ âm. Các trường hợp còn lại sẽ được dùng 'un' đối với giống đực hoặc 'una' đối với giống cái. Vì thế, 'dei và 'deigli' cũng tương tự như vậy.

 
Hệ thống Mạo từ Xác định

Mạo từ Xác định Tiếng Pháp Tây Ban Nha Tiếng Ý Bồ Đào Nha
Giống cái le el il o
Giống đực la la la a
Số nhiều (đực/cái) les los i/le os/as

Chú ý: Trong tiếng Pháp nếu các Danh từ đứng đầu là một Nguyên âm hoặc Phụ âm 'h' thì người ta sẽ viết chập-tắt Mạo từ số ít liền với Danh từ như dưới đây (đối với số nhiều thì Mạo từ vẫn viết tách riêng):

L'étudiant / L'étudiante = Sinh viên (nam/nữ), L'homme = người đàn ông, L'amie = người bạn...


Tác giả bài viết: Dr Trần Phúc Ánh